مديريت در اسلام

على آقاپيروز، ابوطالب خدمتى ، عباس شفيعى و سيد محمود بهشتى نژاد

- فهرست مطالب -


سخن پژوهشگاه
مقدمه
1. سيره منطقى تئوريهاى مديريت
1 - 1. مكتب كلاسيكها
2 - 1. مكتب نئوكلاسيكها
3 - 1. مكتب سيستمى
2. ضرورت و تعريف مديريت اسلامى
3. دين و دانش مديريت
بخش اول : برنامه ريزى
فصل اول : مفاهيم و كليات
1. تعريف برنامه ريزى
2. اهميت برنامه ريزى
3. فوايد برنامه ريزى
1 - 3. كاستن از ميزان خطاپذيرى
2 - 3. استفاده بهينه از منابع و امكانات
3 - 3. ايمنى از ندامت و پشيمانى
فصل دوم : انواع برنامه ريزى
1. برنامه ريزى جامع يا استراتژيك (30)
2. برنامه ريزى عملياتى يا اجرايى (32)
تفاوت برنامه ريزى جامع با برنامه ريزى عملياتى
برنامه ريزى جامع در قرآن
فرايند برنامه ريزى جامع
برنامه ريزى عملياتى و اجرايى
ويژگى هاى برنامه ريزى عملياتى
فصل سوم : مباحث ويژه در برنامه ريزى
1. هدف گذارى
1 - 1. نگرشهاى مديران و هدف گذارى
1-2. ويژگيهاى هدف
2. سرنوشت و برنامه ريزى
3. عوامل معنوى و برنامه ريزى
1 - 3. توكل
4. عوامل معنوى و شكست برنامه
بخش دوم : تصميم گيرى
فصل اول : مفاهيم و كليات
1. تعريف تصميم گيرى
2. اهميت تصميم گيرى
فصل دوم : فرايند تصميم گيرى
1. بررسى و درك مسئله (شناخت مشكل ، نياز و فرصت )
1 - 1. تعريف مسئله (75)
2. يافتن و ارائه راه حلها (85)
1 - 2. حدود گزينه يابى
3. ارزيابى راه حلها و انتخاب بهترين راه حل (89)
4. اجرا و بازنگرى
فصل سوم : مولفه هاى اساسى در تصميم گيرى
1. مشورت
1 - 1. آثار و فوايد مشورت
2 - 1. صفات و ويژگيهاى مشاوران
2. حق محورى
3. توكل
فصل چهارم : ويژگيهاى تصميم گيرى موثر
1. دارا بودن اطلاعات كافى
2. آينده نگرى و عاقبت انديشى
3. استفاده از تجربه
4. بهره گيرى از مزاياى تصميم گيرى فردى - گروهى
1-4. نقاط قوت تصميمات گروهى :
2-4. نقاط ضعف تصميمات گروهى :
3-4. نقاط قوت تصميمات فردى :
4-4. نقاط ضعف تصميمات فردى :
5. قاطعيت و تصميم گيرى
بخش سوم : سازماندهى
فصل اول : مفاهيم و كليات
1. تعريف سازمان
2. تعريف سازماندهى
فصل دوم : مبانى و عناصر سازماندهى
1. مبانى سازماندهى
1 - 1. سازماندهى بر مبناى وظيفه (هدف )
2 - 1. سازماندهى برمبناى زمان
3 - 1. سازماندهى برمبناى ارباب رجوع
4 - 1. سازماندهى بر مبناى محصول
5 - 1. سازماندهى بر مبناى ناحيه جغرافيايى
2 عناصر سازماندهى
1 - 2. تقسيم وظايف و كارها
2 - 2. هماهنگى
فصل سوم : تمركز و عدم تمركز سازمانى
1. تعاريف كلى
1 - 1. تمركز و عدم تمركز سياسى
2 - 1. تمركز و عدم تمركز ادارى
3 - 1. تمركز و عدم تمركز سازمانى
2. تمركز و عدم تمركز از تئورى تا عمل
1 - 2. عدم تمركز به دليل اطلاعات غير واقعى مدير
2 - 2. عدم تمركز به دليل عدم اجراى تصميمات مدير
3 - 2. تمركز به دليل كمى دانش و اطلاعات زيردستان
3. علل گرايش مديران به تمركز
4. نقش انتقاد پذيرى مديران در تحقق عدم تمركز
5. ضرورت عدم اتكاى سازمان به مدير عالى
6. علل عدم گرايش زيردستان به پذيرش مسئوليت
7. راههاى چيره شدن بر موانع تفويض اختيار
1 - 7. ايجاد اعتماد به نفس
2 - 7. اعتماد به زيردستان
3 - 7. فراهم كردن عوامل تشويقى
4 - 7. گذشت از خطاى زيردستان و ملامت نكردن آنها
8. اصول تفويض اختيار
1 - 8. هماهنگى مسئوليت با تواناييهاى فرد
2 - 8. تفويض اختيار پس از امتحان فرد
3 - 8. تفويض اختيار همراه با نظارت و كنترل
4 - 8. تفويض اختيار همراه با مسئوليت خواهى
5 - 8. تفويض اختيار همراه با حسابرسى
6 - 8. عدم سلب مسئوليت از واگذارنده اختيار
9. شايسته سالارى
1 - 9. شرايط كسانى كه به آنها تفويض اختيار مى شود
2 - 9. شرايط قبول اختيار
10. محاسن و معايب عدم تمركز
11. تمركز و عدم تمركز از ديدگاه اسلام
12. نقش شخصيت قبول كنندگان اختيار، در ميزان عدم تمركز
13. تعادل در عدم تمركز
1-13. تعادل به عنوان يك اصل كلى در همه امور
بخش چهارم : انگيزش
فصل اول : مفاهيم و كليات
1. تعريق انگيزش
2. اهميت و جايگاه انگيزه
3. انسان شناسى و انگيزش
فصل دوم : نيازها و انگيزه ها
1. تئوريهاى ناز در انگيزش
1 - 1. نظريه سلسله مراتب نيازها
2 - 1. فهرست نيازهاى مادى
3 - 1. تئورى ERG آلدرفر
4 - 1. نظريه نيازهاى سه گانه
2. ارزيابى تئوريهاى نياز
3. مراتب و درجات انگيزه ها
1 - 3. انگيزه هاى مادى
2 - 3. انگيزه هاى معنوى
3 - 3. انگيزه هاى تلفيقى
فصل سوم : متغيرهاى اساسى در انگيزش
1. باورهاى دينى
2. برخورد عادلانه
3. تامين مطلوب نيازهاى معيشتى (مادى )
4. جذابيت اهداف
5. توجه ، تمجيد و تشويق
1 - 5. توجه
2 - 5. تمجيد
3 - 5. تشويق و پاداش
6. طراحى مناسب شغل
1 - 6. مهندسى شغل
2 - 6. توسعه شغل
3 - 6. چرخش شغل
4 - 6. غنى سازى شغل
5 - 6. مشاغل گروهى
6 - 6. خصوصيات مطلوب شغلى
توصيه هايى براى انگيزش كاركنان
بخش پنجم : ارتباطات
فصل اول : مفاهيم و كليات
مقدمه
1. تعريف ارتباطات
2. اهميت ارتباطات
فصل دوم : فرايند ارتباطات
1. فرستنده پيام
1 - 1. مهارتهاى علمى
2 - 1. قدرت بيان
3 - 1. نرم خويى
2. پيام
1-2. مفيد بودن پيام
2 - 2. روشن بودن پيام
3 - 2. متانت پيام
3. كانالهاى ارتباطى
1 - 3. استفاده از هنر
2 - 3. روش غير مستقيم
3 - 3. روشهاى استدلالى ، موعظه اى و مجادله اى
4. گيرنده پيام
1-4. اهميت گوش كردن
2-4. فرايند گوش كردن
3-4. بهبود مهارتهاى گوش كردن
5. بازخور
فصل سوم : موانع ارتباطات
1. اختلال محيطى
2. اختلال معنايى
3. اختلال ادراكى
4. خشم
5. ترس
6. تملق و چاپلوسى
7. ارتباط با واسطه
فصل چهارم : ارتباطات اثر بخش
1. هماهنگى ميان گفتار و عمل مدير
2. خير خواهى مديران نسبت به كاركنان
3. موقعيت سنجى
4. عوامل فيزيكى و ظاهرى
بخش ششم : رهبرى
فصل اول : مفاهيم و كليات
1. اهميت رهبرى
1 - 1. ضعف و نارسايى در طراحى سازمان
2 - 1. تغيير در شرايط و پويايى محيط
3 - 1. پويايى در درون سازمان
4 - 1. تلفيق نيازها و اهداف كاركنان با اهداف سازمان
2. تعريف رهبرى
1 - 2. رابطه رهبرى و مديريت
3. نظريه هاى رهبرى
1 - 3. نظريه هاى خصوصيات فردى رهبرى
2 - 3. نظريه هاى رفتار رهبرى
3 - 3. تئوريهاى اقتضائى در رهبرى
فصل دوم : قدرت و رهبرى
1. قدرت
1 - 1. تعريف قدرت
2 - 1. رابطه قدرت با رهبرى
3 - 1. تصور قدرت
4 - 1. انواع قدرت
فصل سوم : ويژگى رهبران موفق و اثر بخش
1. تقوا
2. رفق و مدار
1 - 2. آثار و پيامدهاى رفق و مدارا
2 - 2. رفق و مدارا يا شدت و تندى
3. الفت و محبت
4. دفع بدى با خوبى
1 - 4. سيره عملى رهبران دين در دفع بدى با خوبى
5. سعه صدر
فصل چهارم : نفش اطرافيان در موفقيت رهبر
1. اطرافيان رهبر
1 - 1. ويژگيهاى اطرافيان
2 - 1. رنت خوارى
3 - 1. سيره عملى معصومان (عليه السلام ) در برخورد با اطرافيان
بخش هفتم : كنترل و نظارت
فصل اول : مفاهيم و كليات
مقدمه
1. تعريف كنترل
3. ضرورت كنترل و آثار آن
1 - 2. اشراف بر اثربخشى ساير وظايف مديريت
2 - 2. پيش بينى عكس العمل مناسب در برابر تغييرات محيطى
3 - 2. اطمينان از روند صحيح پيشرفت كارها
4 - 2. تشويق به امانتدارى
5 - 2. ترغيب به مدارا با مردم
3. ارتباط كنترل با برنامه ريزى
فصل دوم : فرايند نظارت و كنترل
1 تعيين استانداردها و معيارها
2. جمع آورى اطلاعات و اندازه گيرى عملكرد
1 - 2. اهميت اطلاعات
2 - 2. ويژگيهاى اطلاعات مطلوب و اثر بخش
3. مقايسه اطلاعات به دست آمده از عملكرد با استانداردها
4. پيگيرى و انجام اقدامات اصلاحى
فصل سوم : انواع نظارت و كنترل
1. نظارت و كنترل آشكار و علنى
1 - 1. نظارت و كنترل مستقيم
2 - 1. نظارت و كنترل غير مستقيم
2. كنترل و نظارت مخفى و پنهانى
فصل چهارم : نظارت همگانى
1. نظارت كاركنان سازمان بر عملكرد يكديگر
2. نظارت كاركنان بر عملكرد مديران و مسئولان سازمان
3. زمينه سازى براى گسترش نظارت همگانى
فصل پنجم : سيره رهبران دين در نظارت
1. سيره پيامبر گرامى اسلام (صلى الله عليه و اله و سلم )
2. سيره امير مؤ منان على (عليه السلام )
فصل ششم : مباحث ويژه
1. ويژگيهاى ناظران و بازرسان
1 - 1. خداترسى
2 - 1. دين دارى
3 - 1. حق گويى
4 - 1. صداقت و راست گويى
5 - 1.امانت دارى
6 - 1. وفادارى
7 - 1. تواضع و فروتنى
2. ويژگيهاى نظارت و كنترل موثر
1 - 2. دقت
2 - 2. مبتنى بر اهداف سازمان بودن
3 - 2. تاكيد بر نقاط استراتژيك و راهبردى
4 - 2. به موقع بودن
5 - 2. انعطاف پذيرى
6 - 2. مقرون به صرفه بودن
7 - 2. تناسب
8 - 2. مقبوليت داشتن
3. نظارت غير مشروع (تجسس )
بخش هشتم : خودكنترلى
فصل اول : مفاهيم و كليات
1. تعريف خود كنترلى
2. نقش و ضرورت خود كنترلى
فصل دوم : عوامل خود كنترلى
1. تلفيق هدفهاى فرد و سازمان
2. خويشتن كارى
3. انگيزه توفيق طلبى
4. ارزشها و احساسات ملى
5. وجدان كارى
6. باورها و ارزشهاى اسلامى
1 - 6. تبيين باورهاى اسلامى
2 - 6. ارزشها
فصل سوم : مكانيزمهاى خود كنترلى
1. تقويت ايمان و ترويج ارزشهاى اسلامى
2. اصلاح گزينش
3. تامين و توسعه رفاه كاركنان
فصل چهارم : خود كنترلى
1. فرايند خود كنترلى
1 - 1. مشارطه
2 - 1. مراقبه
3 - 1. محاسبه
4 - 1. معاتبه
2. آثار و فوايد خود كنترلى