لقاح خارجى in vitro fertilization بارور سازى خارج از بدن در يك محيط مصنوعى. (فصل 3)
لقاح داخلى in vitro fertilization بارور سازى در داخل بدن در يك محيط طبيعى. (فصل 3)
لوح سفيد tabula rasa ي حالتى كه بنابر فرضيه جان لاك (1704 ـ 1632) ، ذهن كام صاف است و آماده است تا تجربيات در آن نقش بندند. (فصل 1)
ماراسموس marasmus وضعيتى در نخستين سال زندگى كه براثر مصرف ناقص غذاى كامل روى مىدهد. نشانههاى آن شامل شكست در رشد و تحليل رفتن ماهيچههاست. (فصل 6)
محرك شرطى conditined stimulus واقعهاى بدون معنا از قبل نظير به صدا در آوردن زنگ، كه با واقعه ديگرى نظير تغذيه در نظريه شرطى شدن كلاسيك ارتباط يابد. (فصل 1)
محو كردن extinguish پاسخى را از طريق ريشه كن كردن تقويت آن از ميان بردن. (فصل 1)
محيط بوم شناختى (اكولوژيكى) ecological environment مفهومى كه به رويكرد برونفن برنر (1979) نسبت به مطالعه سه سطح تأثير بر كودكان شامل: محيط خانواده، محيطهاى ميانى نظير محل كار والدين، و نيروهاى اجتماعى دورتر. مربوط مىشود(فصل 1)
محيطى با كمترين محدوديت least restrictive environment مفهومى كه قانون همگانى 94 ـ 142 مطرح كرده و براى اين طرح ريزى شده است تا اطمينان دهد كودكان معلول در محيطهاى آموزشى متناسب با خود، با كمترين انحراف از كودكان «بهنجار» جاى مىگيرند. (فصل 12)
مرحله اقتدار و الدين بودن authrity stage of parenting مرحلهاى است از والدين بودن كه گالينسكى پيشنهاد كرده است. در سالهاى يك تا سه سالگى، والدين وظيفه پذيرش مسؤوليت واقتدار بر كودكانشان را دارند. (فصل 8)
مرحله پيش طرحى preschematic stage مرحلهاى از نقاشى كردن كه بنا به توصيف بريتين يمعمو بعد از پنج سالگى آغاز مىشود. كودكان تصاوير قابل تشخيص و گاهى همراه با زمين و آسمان را نقاشى مىكنند. (فصل 12)
مرحله پيش عملياتى preperatinal stage دومين مرحله از چهار مرحله رشد فكرى ژان پياژه. كودكان در اين مرحله در فاصله تقريباً دو تا هفت سالگى به طور مشهودى مىانديشند و قضاوتهاى خود را براساس ادراك استوار مىسازند. (فصل 1، 10، 13)
مرحله تصويرگرى نخستين early representational stage مرحلهاى از نقاشى كردن كه بنا بر توصيف بريتين در حدود پنج سالگى آغاز مىشود. كودكان اشخاص واشيا را با تعبير ساده شدهاى نشان مىدهند. (فصل 12)
مرحله تعبيرى interpretive stage مرحله والدين بودن، كه زمانى آغاز مىشود كه كودكان در سالهاى نخستين مدرسه به سر مىبرند و در آن به اعتقاد گالينسكى، والدين عقايد، شيوههاى زندگى، ونقشها را براى كودكان توضيح مىدهند.(فصل 11)
مرحله طرحى schematic stage مرحلهاى از نقاشى كردن كه بريتين توصيف كرده است. حدود هشت سالگى كودكان در نقاشيهاى خود به طرح، توازن، و نما اهميت مىدهند. (فصل12)
مرحله عمليات عينى concrete peratinal stage سومين مرحله از چهار مرحله رشد فكرى است كه پياژه ارائه داده است. بين حدود هفت سالگى و نوجوانى، كودكان به جاى ادراك توجيه قضاوتها استفاده از استدلال منطقى را آغاز مىكنند. (فصل 1، 13)
مسأله طبيعت در مقابل تربيت nature versus nurture issue اختلاف مربوط به تأثير نسبى وراثت (طبيعت) و محيط (تربيت) در زمينه رشد. غالب كارشناسان معتقدند كه طبيعت و تربيت با هم تعامل دارند. (فصل 1)
مستقل از زمينه field - independent سبكى شناختى كه در آن ادراكات به فرد فرد اجزاى يك رشته مستقل از بافت متمركز هستند. (فصل 13)
مشاوره ژنتيكى genetic counseling مشاوره در مورد خطر بروز يا تكرار عقب ماندگيهاى ژنتيكى. (فصل 3)
مصاحبه interview ي تعامل كلامى يك به يك كه معمو با فهرستى از پرسشها سازمان يافته است. (فصل 2)
مطالعه موردى case sutdy نوعى استراتژى براى خلاصه كردن و سازماندهى بسيارى از مشاهدات به صورت يك نگرش منسجم به كودكى معين. (فصل 2)
مفاهيم ويژه فردى idiosyncratic concepts مفاهيم كودكان پيش عملياتى كه هر چند بر تجربيات ويژه و شخصى استوارند به طور عمومى به كار مىروند (فصل 10)
مقتدرانه authritative شيوهاى از والدين بودن كه با مريند آن را شامل قواعد شد در بافتى داراى ارتباط روشن و تعهد صميمانه مىدانست. (فصل 11)
مقياس برازلتون Brazeltn scale مقياسى براى ارزيابى شانزده بازتاب و 26 مورد رفتار كه در مجموع بر انگيزنده موقعيتهاى گوناگونى هستند كه نوزادان با آن مواجهند. نخستين محقق اين نوع رشد دكتر تى. برى برازلتون است. (فصل 4)
موزونى رابطه پدر يا مادر با كودك parent-infant rhythms هماهنگى متقابل و سازگارى رفتار براى اين كه تعامل بين والدين و كودكان ادامه پيدا كند. (فصل 5)
مهارتهاى آمادگى براى خواندن readiness skills fr reading مهارتهايى زبانى كه اعتقاد بر اين است براى موفقيت در شروع خواندن لازم است. اين مهارتها شامل تمايز شنيدارى، درك گوش دادن، كيفيت بيان گفتار، درك واژگان، و كاربرد بافتى است. (فصل 13)
مهارتهاى جزئى splinter skills مهارتهاى جسمى كه با ساير مهارتهاى كودكان يكپارچه نيستند و قابل تعميم نيز نيستند. (فصل 9)
مهارتهاى مربوط به ماهيچههاى بزرگ large muscle skills مهارتهاى جسمى كه در آن حركات بدنى بزرگ به كار مىرود. اين مهارتها عبارتند از: تعادل پويا كه در راه رفتن ، دويدن و بالا رفتن به كار مىرود; تعادل ايستاد كه در ايستادن روى يك پا به كار مىرود; پريدن و يك پا يك پا رفتن كه در پرش به كار مىرود; ونيز انداختن و گرفتن. (فصل 9،12)
مهارتهاى مربوط به ماهيچههاى كوچك small muscle skills مهارتهاى جسمى كه در آن حركات كوچك بدنى به كار مىرود. اين مهارتها عبارتند از: نقاشى كردن، خوردن، ونخ كردن مهرهها. (فصل 9،12)
نابينا blind قادر به ديدن چيزها در بيست فوتى ] شش مترى [ مسافت است كه آنها را يك شخص بينا در دويست فوتى ] شصت مترى [ مىبيند. (فصل 12)
ناتوانيهاى يادگيرى ويژه specific learning disabilities اختلالات فرايندهاى اساسى موجود در يادگيرى كه نمىتوان آنها را به شرايط معلوليت ديگر نسبت داد. (فصل 12)
نارس small fr date نوزادى كه بعد از دوره عادى باردارى به دنيا آيد، ولى آن گونه كه انتظار مىرفته رشد نيافته باشد. (فصل 3)
ناشنوا deaf داراى نوعى مشكل شنوايى شديد كه پردازش اطلاعات زبانى مختل را مىسازد. (فصل 12)
نامگذارى مرحله خط خطى كردن naming f scribbling stage مرحلهاى از نقاشى كردن كه بريتين توصيف كرده است. كودكان در حدود چهار سالگى ممكن است بدون هيچ توجّهى نقاشى كنند وشايد به نقاشى خود معنا نيز نسبت دهند. (فصل 12)
نامگذارى ناهمخوان اشيا و وقايع incngruus laebeling f bjects and events دومين مرحله در رشد شوخ طبعى كه در آن كودكان دو و سه ساله عمداً اشيا را بد نامگذارى مىكنند. (فصل 13)
ناهمخوانى مفاهيم cnceptual incngruity سومين مرحله از رشد شوخ طبعى كه در حدود يسه سالگى كودكان ويژگيهاى صريح يك مفهوم (مث صحبت در باره پارس كردن گربهها) را تغيير مىدهند. (فصل 13)
نتيجه منطقى lgical cnsequence شيوهاى از والدين بودن كه در ايكرس پيشنهاد كرده است و در آن از والدين درخواست مىشود به كودكان اجازه دهند تا نتايج طبيعى رفتار را تجربه كنند (براى مثال، دير رسيدن به مدرسه در نتيجه دير از خواب بيدار شدن). (فصل 8)
نزديك ـ دور pxim - distal اصلى مبنى براين كه رشد به طور كلى ازبدن تا بى نهايت جريان دارد. (فصل 1، 9)
نشانگان جنين الكلى fetal alchl syndrme عقب ماندگى، بيمارى قلبى و ساير ناهنجاريهايى كه در هنگام تولد ظاهر مىشوند واين در مواردى است كه در طول باردارى مصرف الكل بيش از اندازه باشد. ( فصل 3)
نشانگان مرگ ناگهانى كودك Sudden Infant Death Syndrme(SIDS) مرگ غير منتظره يكودكانى كه معمو يك تا دوازده ماهه هستند ولى تا قبل از مردن سالم تصور مىشدند. (فصل 6)
نشانگان مكيدن بطرى bttle-muth syndrme فساد جدى دندانها كه در نتيجه خواباندن كودكان، درحالى كه شيشهاى محتوى مايعاتى جز آب به دهان دارند، حاصل مىشود. اين فساد به سبب جمع شدن شير يا آب ميوه در اطراف دندانها ايجاد مىشود. (فصل 9)
نظريه thery نظام منظمى از فرضيات يا اظهارات كه بر پايه مشاهدات و شواهد استوار است و توجيه يا پيش بينى كننده چيزى است . (فصل 1)
نظريه رفتارى behaviral thery نوعى نظريه يادگيرى كه بر تغيير اعمال يا رفتار قابل مشاهده تأكيد دارد. سه نوع نظريه رفتارى متمايز وجود دارد: شرطى شدن كلاسيك ، شرطى شدن عامل، و نظريه يادگيرى اجتماعى. (فصل 1)
نظريه شناختى cgnitive thery نوعى نظريه يادگيرى كه بر فرايندهاى درونى تفكر تأكيد دارد. (فصل 1)
نظريه يادگيرى اجتماعى scial learning thery نظريهاى رفتارگرايانه كه قائل است به اين كه يادگيرى از طريق تقليد صورت مىگيرد. (فصل 1)
نقش جنسيتى gender rle بيان عمومى هويت جنسى. (فصل 8)
نقشهبردارى فعالانه ميان حالتى active intermdal mapping فرايندى كه در آن كودكان تعادلهايى را ميان حركاتى اشارهاى كه مىبينند و حركاتى اشارهاى كه به تصور خود به وجود مىآورند، برقرار مىسازند. اين فرايند ممكن است توجيهى براى تقليد اوليه كودك باشد. (فصل7)
اختلال بينايى visual impairment مشكلى در بينايى كه به طور نامناسب بر عملكرد آموزشى اثر مىگذارد (فصل 12)
اختلال زبانى language impairment ر. ك. نقص گفتارى و زبانى.

اختلال شنوايى language impairment نوعى مشكل شنوايى كه بر عملكرد تحصيلى تأثير نامناسبى دارد. (فصل 12)
مشاغل مدد كارى helping prfessins مشاغلى كه خدمات انسانى را فراهم مىآورند. مثالهاى آن شامل آموزش دوره اوليه كودكى، آموزش والدين، مددكارى اجتماعى، پرستارى، موسيقى درمانى، و سرگرمى است. (فصل 1)
اختلال گفتارى و زبانى speech and language impairment اختلالى ارتباطى كه به طور نامناسب بريادگيرى و تعامل اثر مىگذارد. (فصل 12)
نقل رفتارهاى مورد مشاهده narrative bservatin نوعى استراتژى مشاهده كه بيانگر وضع رفتار در هنگام بروز آن است، و در آن از زبان توصيفى و غير قضاوت آميز استفاده مىشود. (فصل 2)
نگرانى در برابر غربيه stranger anxiety واكنشهايى از نوع ترس كه شايد از كودك هشت يا نه ماهه در برابر اشخاص ناآشنا سرزند. (فصل 5)
نگهدارى ذهنى cnservatin درك ثبات ويژگيهاى معينى نظير عدد يا سطح برغم تغييرات ظاهرى آنها. (فصل 13)
نمادگرايى جمعى cllective symblism سطح دوم از دو سطح بازى وانمود سازى اوليه است كه به دنبال بازى نمادين انفرادى پياژه مىآيد. در بخش دوم سال سوم، كودكان خردسال، همان گونه كه با ديگران در ايفاى نقشها تعامل دارند، از نمادگرى جمعى استفاده مى كنند. (فصل 10)
نمادهاى ذهنى mental symbls واژههايى كه چيزها را نشان مىدهند، اعمالى كه تقليدى از نقشهاى بزرگسالان به شمار مىروند، فعاليتهايى كه در آن يك چيز به منزله نماد چيزى ديگر به كار مىرود، و نيز نمادگرى ناخودآگاه، كه همگى به معناى ظهور تفكر در آغاز مرحله پيشعملياتى رشد است. (فصل 10)
نمره آپگار Apgar scre نمرهاى كه براى درجهبندى نقشهاى نوزادان در پنج حوزه اختصاص مىيابد. ظاهر (رنگ پوست)، نبض، ادا واصول، فعاليت، و تنفس. اين مقياس را دكتر ويرجينيا آپگار طرح ريزى كرد. (فصل 4)
نمونهگيرى زمانى time sampling نوعى استراتژى مشاهده كه بسامد (و گاهى مدت) رفتارهاى از پيش تعيين شده را از طريق ثبت در طول فواصل زمانى خاص به شكلى مستند نشان مىدهد. (فصل 2)
نمونهگيرى وقايعى event sampling نوعى استراتژى مشاهده كه در آن اطلاعات از پيش تعريف شدهاى به هنگام بروز واقعهاى از پيش تعيين شده يا نوعى رفتار ثبت مىشوند. (فصل2)
نيازهاى بودن being needs آبراهام مزلو ارزشهايى مانند حقيقت، درستكارى، زيبايى، و خوبى را نيازهاى بودن مىنامد. (فصل 1)
نيازهاى كمبود deprivatin needs آبراهام مزلو اين اصطلاح را براى نيازهاى فيزيولوژيكى، ايمنى، تعلق، وعزت به كار مىبرد و معتقد است كه آنها بايد قبل از آن كه بتوان به دنبال ارزشهاى والاتر رفت، برآورده شوند. (فصل 1)
وابسته به زمينه field-dependent سبكى شناختى كه در آن ادراكات متأثر از سازماندهى بافت هستند. (فصل 13)
واكنش چرخشى اول primary circular reactin بروز مجدد عمل يك كودك كه نخستين بار بر حسب اتفاق روى داده است. اين واكنشها به منزله جزئى از توصيف پياژه از هوش مرحله حسى ـ حركتى براى نخستين بار در فاصله يك تا چهار ماهگى بروز مىكنند. (فصل 7)
واكنش چرخشى دوم secndary cicular reactin تكرار اعمال جالبى كه د رآن اشيايى مانند جغجغه به كار مىرود. اين واكنشها به منزله جزئى از توصيف پياژه از نظريه هوش حسى ـ حركتى، براى نخستين بار بين چهار تا هشت ماهگى بروز مىكنند. (فصل 7)
واكنشهاى چرخشى سوم tertiary circular reactins فعاليتهاى كودكانى كه تجربهگرى و نه فقط تكرار ونيز جستجو براى درك را نشان مىدهند. اين واكنشها به منزله جزئى ازتوصيف پياژه از هوش حسى ـ حركتى براى نخستين بار در فاصله دوازده تا هيجده ماهگى رخ مىدهد. (فصل10)
وانمود سازى pretense نوعى بازى كه واقعى نيست بلكه به شيوه «چنان كه گويى» است. (فصل10)
همشيرها siblings افرادى كه از يك پدر ومادر متولد شوند. (فصل 4)
هنجارها nrms نايل آمدن به علايم روانى ـ اجتماعى، جسمى يا شناختى در سنين متوسط. (فصل1)
هوشيارى alertness يكى از سه سطح يا حالت كه طى آن كودكان به طور مثبت تحريكپذيرى پيدا مىكنند و در تعاملها شركت مىكنند. (فصل 6)
هويت جنسى gender identity درك فرد از خود به منزله مذكر، مونث، يا دوسوگرا. (فصل8)
يادداشتهاى روزانه كودك child diary نوعى مشاهده كه در آن روديدادها و علايم زندگى كودكان خردسال روز به روز ثبت مىشود. (فصل 2)
يادگيرى learning تغييراتى در رفتار كه بر اثر تجربه پديد مىآيد. (فصل 1)
يكپارچگى ادراكى ـ حركتى perceptual - mtr integratin پيوند بين دريافت و پردازش اطلاعات وانجام حركتى مناسب در پاسخگويى (فصل 9)
يك تخمكى mnzygtic اشاره به دوقلوهاى همسان دارد كه هنگام شكافتن يك زيگوت يپديد مىآيند ونيمههاى همسان آن مستق رشد مىكنند. چنين دوقلوهايى ويژگيهاى ارثى همسانى را دارا هستند. (فصل 3)

در باره نويسنده

پرفسور ساندرا آنسلمو استاد برنده جايزه از كلاسهاى درس رشد كودك در دانگشاه پاسيفيك است. پژوهشهاى وى سبب انتشار مقالات فروانى در زمينههاى گوناگون رشد دوره اوليه كودكى و كتابى با عنوان :R is fr Rainbw: Develping Yung Children'Thinking Skills thrugh the Alphabet.
شد. دكتر آنسملو داراى تجربيات آموزشى و ادارى در مدارس آزمايشگاهى مربوط به دانشگاه استنفورد و نيز دانشگاه آيوواست. وى در اموررشد و آموزش دوره اوليه كودكى مشاور مؤسسات عمومى و شركتهاى خصوصى بوده است. وى مادر دو پسر پر تحرك است كه سالهاى اوليه كودكى آنان به اين كتاب ويژگى خاصى بخشيده است.